Энэ газар эртнээс олон овог аймаг их бага хугацаагаар нутаглаж ирсэн. Хяргас гэсэн үг Киргиз гэдгийн Монгол хувилбар гэж ойлгож болно. Гэхдээ Хяргас гэсэн үг нь Хиргүй ус гэсэн үгнээс үүдэлтэй гэж үзэх хүмүүс мөн байдаг. Баруун Монголын Ойрад угсааны Баядууд аж төрдөг. Тэдгээр нь Манж Чин улс Ойрадын Зүүнгарын хаант улсыг мөхөөх үед одоогийн Шинжааны Тэнгэр уулсын орчмоос Алтайгаар дамжин орж ирсэн. Манжийн хаан Увс-Хяргас нуурын хооронд нутаг зааж, Арван Баядын хошуу болгон суулгахдаа Дөрвөд Далай ханы харьяанд оруулжээ.
Тус сум нь Ардын хувьсгалын дараа 1922 онд албан ёсоор байгуулагдсан ба арван баядын хошуу буюу "Баянмандал уулын хошуу тамгийн газар" нэртэйгээр Хяргас, Тэс, Зүүнговь, Малчин сумуудыг харъяалсан анхны нутгийн захиргаа үүссэн байна.
Хяргас сум нь Увс аймгийн анхны сум бөгөөд 1924,1931,1956,1959 онуудад засаг захиргааны зохион байгуулалт хийгдэж байжээ. Сумын хуучин төв нь “Бугат” хэмээх газарт шашин соёлын томоохон төв Дэжайлингийн хүрээг түшиглэн суурьшиж байсан бөгөөд 1989 онд Сайд нарын Зөвлөлийн тогтоолоор сумыг нүүлгэн шилжүүлж одоогийн “Дэлгэрийн дэнжид” орчин үеийн зураг, тохижилт бүхий суурин болон хөгжиж байна. Хяргас сум нь аймгийн төвөөс 154 км ,баруун бүсийн төвөөс 290 км, улсын нийслэлээс 1250 км зайд оршдог Их нууруудын хотгорын мужид Хангайн нурууны төгсгөл Хан Хөхийн уулсын үргэлжлэлд хангай, хээр, бэсрэг говь хосолсон 341,6 мянган ам /км нутаг дэвсгэртэй бөгөөд Малчин, Зүүнговь, Баруунтуруун, Цагаанхайрхан, Завхан сумуудтай хиллэдэг. Тус сум нь хөдөө аж ахуйн 3, сумын төвийн 1, нийт 4 багтай төсвийн 6 байгууллагад 43 аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж байна. Дэд бүтэц: Үүрэн холбооны 4 опператорын сүлжээтай ба гар утас хэрэглэгчдийн тоо 2300, шилэн кабелийн өндөр хурдны интернетэд холбогдож цахим орчин бүрдсэн бөгөөд нийтийн тээврийн 2 автобус хот хооронд үйлчилгээ үзүүлж 04-ийн сиб кабельд сумын төвийн гэр хорооллын 70 хувь нь холбогдсон.Төсвийн байгууллагууд нэгдсэн халаалтанд холбогдож Мана Увс Оюу ХХК дулаанаар хангаж байна. Сумын төвөөс алслагдсан Хангай багийн төв байнгын тог цахилгаантай болсон.
Тус сумын нутагт Монгол улсад гүнээрээ гуравт ордог Хяргас нуур байдаг. Хэцүү хар хад, Хар Тэрэмсийн амралт зэрэг үзэсгэлэнт газруудтай. Сумын ахлах сургууль нь алдарт туульч М.Парчингийн нэрэмжит болно.